Thể thao Việt Nam 2025: Lại là SEA Games…

22 năm đã qua kể từ kỳ SEA Games đầu tiên trên sân nhà vào năm 2003, thể thao Việt Nam liên tục có mặt ở Top 3 chung cuộc ở các kỳ Đại hội thể thao Đông Nam Á, và Đại hội năm nay dự kiến cũng không là ngoại lệ, khi vị trí số một toàn đoàn thì có thể hơi khó, nhưng thứ hạng số 2 hoặc số 3 thì hoàn toàn nằm trong khả năng.

Chỉ có điều, liệu thành tích xuất sắc ở các kỳ SEA Games có thể trở thành bàn đạp để thể thao Việt Nam hướng tới các kỳ Asiad hay Olympic ngay sau đó, hay SEA Games mãi vẫn chỉ là... SEA Games?

Để trả lời câu hỏi này, hãy bắt đầu với 3 kỳ Đại hội thể thao khu vực, châu lục và thế giới gần nhất là SEA Games lần thứ 32 năm 2023, ASIAD lần thứ 19 năm 2022 (nhưng diễn ra năm 2023 do ảnh hưởng của dịch Covid-19) và Thế vận hội Olympic lần thứ 33 năm 2024.

Cách đây gần 2 năm, tại Phnom Penh (Campuchia), đoàn thể thao Việt Nam đã tạo lập được một cột mốc ấn tượng trong lịch sử SEA Games khi lần đầu tiên đoạt được vị trí số một toàn đoàn ở một kỳ Đại hội quốc tế mà chúng ta không phải là chủ nhà, thành tích mà trước nay thường chỉ có Thái Lan mới có thể thường xuyên thực hiện. Không chỉ đứng ở vị trí số một, đoàn thể thao Việt Nam còn bỏ xa đoàn Thái Lan xếp nhì về số lượng HCV (136 HCV so với 108 HCV).

Cộng với việc đoàn thể thao Việt Nam kể từ năm 2003 cho tới năm 2023 luôn có mặt trong Top 3 chung cuộc ở các kỳ SEA Games, cho dù Đại hội được tổ chức ở những quốc gia có nền thể thao hàng đầu khu vực như Thái Lan, Malaysia, Indonesia hay các quốc gia lần đầu tiên tổ chức SEA Games như Lào, Myanmar hoặc Campuchia, nếu nhìn nhận thuần túy về lý thuyết thì thể thao Việt Nam có thể đã được xếp vào nhóm số một, số hai của Đông Nam Á.

Thế nhưng, ở 2 kỳ Đại hội thể thao có quy mô lớn hơn diễn ra ngay sau SEA Games 32 là ASIAD 19 và Olympic Paris 2024 thì thể thao Việt Nam lại không thể khẳng định được vị trí hàng đầu khu vực của mình.

Ở ASIAD 19 diễn ra ở Hàng Châu (Trung Quốc) vào tháng 9/2023, đoàn thể thao Việt Nam xếp hạng 21 chung cuộc với 3 HCV, 5 HCB và 19 HCĐ. Thành tích này là tương đối khiêm tốn so với các nước Đông Nam Á khác, khi Thái Lan xếp hạng 8 với 12 HCV, 14 HCB, 32 HCĐ, Indonesia xếp hạng 13 với 7 HCV, 11 HCB, 18 HCĐ, còn Malaysia xếp hạng 14 với 6 HCV, 8 HCB, 18 HCĐ. Vị trí của Philippines là hạng 17 với 4 HCV, 2 HCB, 12 HCĐ, và Singapore tuy cũng có 3 HCV như Việt Nam nhưng xếp hạng 20 vì có tổng số huy chương nhiều hơn so với chúng ta.

Nghĩa là, nếu lấy thành tích ở ASIAD 19 để phân hạng trình độ thể thao của khu vực Đông Nam Á thì chúng ta chỉ đứng thứ 6, xếp sau Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines và Singapore.

Và trật tự này cũng hầu như không thay đổi quá nhiều tại Olympic Paris 2024 kết thúc vào tháng 8 năm ngoái, khi thể thao Việt Nam vẫn đứng sau 5 quốc gia Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines và Singapore, chỉ khác là Philippines đã vươn lên thay thế Thái Lan trở thành nền thể thao số một Đông Nam Á tại đấu trường Olympic với 2 HCV, 2 HCĐ, xếp thứ 37, tiếp theo là Indonesia (thứ 39, 2 HCV, 1 HCĐ), Thái Lan (thứ 44, 1 HCV, 3 HCB, 2 HCĐ), Malaysia (thứ 80, 2 HCĐ) và Singapore (thứ 84, 1 HCĐ).

Trong khi đó, đoàn thể thao Việt Nam đã kết thúc Thế vận hội mà không giành được tấm huy chương nào, và thành tích tốt nhất của chúng ta chỉ là vị trí thứ 4 ở nội dung chung kết 10m súng ngắn hơi và thứ 7 ở nội dung chung kết 25m súng ngắn thể thao, đều thuộc về nữ xạ thủ Trịnh Thu Vinh.

Câu hỏi đặt ra ở đây là liệu thứ hạng cao ngất ở các kỳ SEA Games trong 2 thập kỷ liên tiếp của chúng ta có ý nghĩa gì, khi mà ở các sân chơi lớn hơn như ASIAD hay Olympic thì thể thao Việt Nam lại thất thế thấy rõ trong tương quan so sánh với các nước Đông Nam Á khác như Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines và Singapore?

Chắc chắn chúng ta vẫn phải đầu tư và chuẩn bị nghiêm túc cho SEA Games, đấu trường được xem như là bài kiểm tra đầu tiên trong nỗ lực vươn tầm của thể thao Việt Nam, bởi chẳng thể nói tới chuyện cạnh tranh huy chương ở ASIAD hay Olympic nếu như không thể khẳng định vị trí hàng đầu của mình tại SEA Games.

Tuy nhiên, cách thức đầu tư và chuẩn bị như thế nào mới là quan trọng, vì không phải cứ có thứ hạng cao ở SEA Games thì cũng sẽ làm được điều tương tự tại châu lục và thế giới.

Nói một cách khác, thay vì hướng tới mục tiêu giành được thật nhiều huy chương để tranh chấp vị trí số một, số hai toàn đoàn tại các kỳ SEA Games, thì phải chăng chúng ta nên tập trung trọng điểm vào một số môn thể thao cơ bản thuộc hệ thống Olympic mà phù hợp với tố chất của VĐV Việt Nam, hoặc có thể nghiên cứu những môn thể thao mới xuất hiện nhưng lại thường xuyên được đưa vào chương trình thi đấu của ASIAD hoặc Olympic, như trường hợp VĐV Veddriq Leonardo giành được tấm HCV lịch sử cho Indonesia ở Olympic Paris 2024 nhờ một môn thể thao còn cực kỳ xa lạ ở Đông Nam Á là Leo núi thể thao (sport climbing).

Và chẳng cần nói đâu xa xôi, chỉ cần nhìn vào cái cách nước chủ nhà Thái Lan phân chia thành nhóm các môn thể thao nằm trong chương trình thi đấu của SEA Games 33 thì thể thao Việt Nam cũng được gợi mở rất nhiều về việc nên lựa chọn mục tiêu đầu tư trọng điểm như thế nào sao cho thật chính xác và tập trung, để SEA Games không chỉ là SEA Games, mà SEA Games phải trở thành bàn đạp cất cánh cho Asiad hay Olympic.