Nghệ sĩ Ưu tú Mai Châu, gương mặt gạo cội của điện ảnh cách mạng Việt Nam, đã trút hơi thở cuối cùng vào sáng ngày 24/5, hưởng thọ 98 tuổi. Bà được biết đến nhiều nhất với vai bà Nghị Quế trong phim Chị Dậu – một trong những vai diễn để đời, góp phần làm nên tên tuổi của bà trong lòng khán giả.

Sinh năm 1927 tại thành phố Vinh, Nghệ An, Mai Châu xuất thân trong một gia đình có truyền thống kinh doanh. Năm 1947, bà bắt đầu sự nghiệp nghệ thuật với vai trò diễn viên trong Đoàn kịch Tiền Tuyến, một trong những thế hệ diễn viên đầu tiên của sân khấu cách mạng miền Nam. Năm 1956, bà gia nhập Xưởng phim Việt Nam (tiền thân của Hãng phim truyện Việt Nam), bắt đầu công tác lồng tiếng và sau đó trở thành diễn viên chính thức.

Mai Châu đã góp mặt trong khoảng 30 vai diễn lớn nhỏ, nhiều trong số đó trở thành những tác phẩm kinh điển của điện ảnh Việt Nam. Vai diễn đầu tiên của bà trong phim Chung một dòng sông (1959) đánh dấu bước ngoặt trong sự nghiệp. Tiếp đó, bà tham gia các phim nổi tiếng như Cô gái công trường (1960), Chị Tư Hậu (1963), Đi bước nữa (1964), và đặc biệt là vai Lệ Mỹ trong Cuộc chiến đấu vẫn còn tiếp diễn (1966).

Tuy nhiên, vai bà Nghị Quế trong phim Chị Dậu (1980) là vai diễn để đời, thể hiện hình ảnh người đàn bà mưu mô, đầy thủ đoạn nhưng cũng rất thực tế, phản ánh sâu sắc xã hội thời bấy giờ. Vai diễn này đã giúp bà trở thành biểu tượng của những vai phản diện sắc sảo trên màn ảnh Việt Nam.

 Bà Phó Đoan trong Sao Tháng Tám (1976): Trong bộ phim cách mạng Sao Tháng Tám, Mai Châu hóa thân thành bà Phó Đoan – một người phụ nữ sắc sảo, mưu mô và đầy quyền lực. Vai diễn này thể hiện rõ nét khả năng diễn xuất tinh tế của bà khi khắc họa một nhân vật phản diện nhưng vẫn có chiều sâu tâm lý, khiến khán giả vừa căm ghét vừa cảm thông với số phận của nhân vật trong bối cảnh xã hội đầy biến động.

Vợ Bá Kiến trong Làng Vũ Đại ngày ấy (1982): Vai vợ Bá Kiến là một trong những vai diễn kinh điển của Mai Châu, thể hiện hình ảnh người phụ nữ quyền lực, mưu mô và đầy thủ đoạn trong xã hội phong kiến. Với lối diễn xuất sắc sảo, bà đã tạo nên một nhân vật vừa đáng sợ vừa có sức hút đặc biệt, góp phần làm sống lại câu chuyện dân gian nổi tiếng với góc nhìn mới mẻ và sâu sắc.

Hoàng Thái Hậu trong Đêm hội Long Trì: Trong phim lịch sử Đêm hội Long Trì, Mai Châu đảm nhận vai Hoàng Thái Hậu – một nhân vật quyền lực và đầy toan tính trong triều đình. Vai diễn này đòi hỏi sự thể hiện tinh tế về quyền lực, mưu mô và sự lạnh lùng, và Mai Châu đã hoàn thành xuất sắc, góp phần làm nên thành công của bộ phim.

Người mẹ trong Lá ngọc cành vàng (1992): Khác với những vai phản diện, Mai Châu còn thể hiện thành công vai người mẹ nghiêm khắc nhưng đầy tình thương trong Lá ngọc cành vàng. Vai diễn này cho thấy sự đa dạng trong khả năng diễn xuất của bà, khi có thể chuyển hóa linh hoạt giữa các dạng vai với cảm xúc chân thật và sâu sắc.

Các vai người bà, người mẹ trong Của để dành và Bi, đừng sợ: Ở những năm cuối sự nghiệp, Mai Châu thường đảm nhận các vai người bà, người mẹ với hình ảnh dịu dàng, nhân hậu, mang lại cảm giác ấm áp và gần gũi cho khán giả. Đặc biệt trong phim Bi, đừng sợ, vai diễn của bà được đánh giá cao về sự chân thật và cảm xúc, thể hiện sự trưởng thành và chiều sâu của một nghệ sĩ kỳ cựu.

Những vai diễn của Nghệ sĩ Ưu tú Mai Châu không chỉ đơn thuần là các nhân vật trên màn ảnh mà còn là biểu tượng của những tầng lớp xã hội. Bà đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng nhân vật điện ảnh Việt Nam, đặc biệt là các vai phản diện có chiều sâu tâm lý, tạo nên sức sống lâu bền cho các tác phẩm kinh điển.

Khả năng diễn xuất đa dạng, từ vai phản diện sắc sảo đến những vai người mẹ, người bà đầy tình cảm, đã giúp Mai Châu trở thành một trong những nghệ sĩ được kính trọng và yêu mến nhất của điện ảnh Việt Nam.