Ngẫm ngợi cuối tuần: Mùa cá vật

30/03/2025 15:18 GMT+7 | Văn hoá

Tôi nhớ ngày đầu Xuân, bố tôi cho kéo vó ở ao bắt chừng trên chục con chép giống. Không rõ bao nhiêu chép cái chép đực, nhưng số chép phềnh phàng bụng trứng thì nhiều hơn. Chép giống được đem thả nuôi riêng ở thùng đấu, đợi sang tháng 3 cho "cá vật".

Cá vật là cho cá đẻ, để lấy "cá thẻ" thả ao mỗi năm.

Thời ấy nó thế. Muốn có cá thẻ thả ao thì phải tự gây, chứ biết mua đâu. Lối tự cung tự cấp, trông vào bản thân mình đã thành nếp từ lâu. Bố là người năng động và hay tìm hiểu nên biết cách cho cá vật, để lấy "cá bột", nuôi thành cá thẻ bằng 2 ngón tay mới bắt thả ao.

Có mảnh ruộng sâu chân, ông dành cho cá vật. Ruộng được dọn sạch, tháo nước vào lưng bờ, có đường chảy vào và thoát ra. Cá chép mẹ thích có dòng nước mát chảy, khi ấy chúng mới lạch nhanh, bơi khỏe. Trong ruộng đã ném sẵn những mớ rạ rải rác để khi cá đẻ, trứng có chỗ bám.

Ngẫm ngợi cuối tuần: Mùa cá vật - Ảnh 1.

Tranh minh hoạ: Internet

Ngày cá vật mà có mưa rào thì mới tuyệt. Nước mưa tóp tóp xuống mặt ruộng, đàn cá hứng tình dù không kêu thành tiếng nhưng chúng quẫy vùng, xé nước lao vun vút để con đực phóng theo chí mạng. Đó là ngày hội Xuân mơn man vui nhất trong năm của giống cá chép.

Tôi theo bố ra bờ ruộng xem chép đẻ trứng. Khác với cá hồi ở Bắc Âu, cá chép không chết sau khi sinh nở, chúng chỉ mệt mỏi, lững lờ bơi vô định, và thảnh thơi như người đàn bà vừa thành công trong chuyến vượt cạn, trước khi được bố tôi thả lại ao cho mùa sau. Lúc này, chép mẹ chậm chạp gầy tóp đi vì hết bụng trứng.

Tôi thắc mắc hỏi bố, nếu để trong ao thì chép không đẻ sao… Ông cho biết, mảnh ruộng cho cá vật là không gian mới tinh tươm sẽ kích thích chúng giao tình. Ngày cá vật lại thêm dòng nước mát xối xả chảy về, rồi rơm rạ phập phềnh trong nước cũng là những thứ ưa thích với chúng mà trong ao không có.

Tôi lơ mơ hiểu rằng ruộng cho cá vật tựa như căn phòng tân hôn của đôi trai gái, mới mẻ và hấp dẫn. Còn nếu ở ao, không gian nước lặng, nếu có đẻ trứng thì cũng sẽ bị các loài thủy tộc khác ăn hết. Cho cá vật trên ruộng cũng vì lý do đó nữa.

***

Mùa sinh sản của chép rơi vào tháng 3 hàng năm, khi những trận mưa rào đầu mùa chuẩn bị chuyển thời tiết sang Hạ. Cá bột chỉ chừng 1 tuần thì đã biết ngoe nguẩy tìm ăn. Chúng nhỏ li ti như chân hương, chỉ có cặp mắt trố bám vào cái bọng trắng trong suốt, nhưng chưa ra hình cá. Chúng yếu ớt và khờ dại nhưng không sợ các loài háu ăn sát hại vì ruộng đã được làm sạch, rắc vôi diệt sâu bọ kỹ càng.

Từ đây, chúng lớn dần lên. Khi trời ấm dần, chỉ mấy tháng sau, chúng phổng phao thành hàng đàn cá thẻ, chuẩn bị về ngôi nhà mới là ao lớn tha hồ vùng vẫy.

Tuy đẻ nhiều nhưng không phải phôi nào cũng thành cá thẻ. Nên một ruộng cá vật hàng năm cũng chỉ thu được cho vài ao cá thẻ.

Tôi xa nhà từ mấy chục năm trước, không rõ nông thôn giờ người ta lấy giống cá, nhân giống như trước nữa không. Bố tôi mất từ lâu, anh em không ai biết nuôi cá vật lấy giống, vả lại ao hồ cũng bị lấp dần đi, nên việc cho cá vật với tôi chỉ còn là kỷ niệm.

Ngẫm ngợi cuối tuần: "Lúc nào sẽ…"

Họa sĩ Đỗ Đức

Tags:
Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm