Cú hích cho phát triển kinh tế

Năm 2025 có thể được gọi là năm bản lề của công nghệ và chuyển đổi số trên toàn thế giới. Ngay cả những nước đang phát triển ở châu Á ăn Tết truyền thống theo “lịch Mặt trăng” cũng không còn là những nơi bị coi là “âm lịch” so với các đầu tàu công nghệ Âu – Mỹ nữa.

Chưa cần ở ngôi nhà thông minh thì hầu hết chúng ta bây giờ khởi động ngày mới với tiếng chuông báo thức trên điện thoại di động, ngó màn hình xem camera đêm qua ghi lại những cảnh gì trước cửa nhà và mở ứng dụng Grab để di chuyển… Có thể ví von công nghệ đang khiến Trái đất tiếp tục quay. Nhưng công nghệ ảnh hưởng như thế nào đến sức tăng trưởng của kinh tế toàn cầu? Câu trả lời đã khá rõ ràng. Có thể khẳng định, công nghệ, mà dẫn đầu là chuyển đổi số, đóng vai trò là động lực quan trọng nhất đang định hướng những đổi thay về năng suất, vốn và lao động - những nhân tố cơ bản của tăng trưởng kinh tế.

Nói đến công nghệ ngay lập tức chúng ta liên tưởng đến trí tuệ nhân tạo (AI), robot và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư - vốn là nền móng để đưa cuộc cách mạng kỹ thuật số lên một tầm cao mới, giúp định hình lại sức tăng trưởng của kinh tế toàn cầu. Khi bàn luận về vai trò của công nghệ trong nền kinh tế, một ví dụ thường được đề cập đến đó là sự phát triển của thương mại điện tử đã đem đến một cuộc cách mạng trong ngành bán lẻ. Các nhà bán lẻ trực tuyến có thể tiếp cận khách hàng trên toàn cầu và đưa ra mức giá cạnh tranh.

Điều này đã dẫn đến việc đóng cửa nhiều cửa hàng truyền thống, nhưng cũng tạo ra việc làm mới trong lĩnh vực hậu cần và dịch vụ khách hàng. Không sai khi khẳng định số hóa mang lại cho doanh nghiệp nhỏ nhiều quyền lực hơn, giúp họ được tiếp cận những công cụ và nền tảng mà trước đây chỉ các doanh nghiệp lớn mới có được. Đây là một giải pháp lý tưởng để san bằng sân chơi. Sự phát triển của thương mại điện tử, tiếp thị kỹ thuật số và hệ thống thanh toán trực tuyến đã giúp các doanh nghiệp nhỏ có thể cạnh tranh ở quy mô toàn cầu.

Tuy nhiên, theo một số nghiên cứu, sự thay đổi công nghệ gần đây chưa phát huy hết tiềm năng trong việc thúc đẩy năng suất và tăng trưởng kinh tế. Không những thế, nó còn đẩy tình trạng bất bình đẳng về thu nhập lên cao hơn và gây lo ngại về một kịch bản mất việc làm hàng loạt do tự động hóa. Tất nhiên, chúng ta không nên thất vọng. Những tiến bộ về công nghệ kỹ thuật số có tiềm năng lớn trong việc nâng cao năng suất và tăng trưởng kinh tế, đồng thời tạo ra việc làm mới, có mức lương cao hơn để thay thế những việc làm cũ. Nhưng phải khẳng định rằng sự thay đổi công nghệ vốn có tính đột phá và thường kéo theo những chuyển đổi khó khăn, chắc chắn cũng sẽ tạo ra "người thắng" và "kẻ thua".

Và đây chính là thời điểm nền kinh tế cần hơn bao giờ hết các chính sách có thể khai thác tốt hơn tiềm năng của các công nghệ mới. Các chính sách cạnh tranh cần được cải tiến để phù hợp với thời đại kỹ thuật số, đảm bảo rằng thị trường cung cấp một sân chơi cởi mở và bình đẳng cho các doanh nghiệp. Các vấn đề pháp lý mới xoay quanh dữ liệu - vốn là huyết mạch của nền kinh tế kỹ thuật số - phải được cập nhật. Tóm lại, cả doanh nghiệp và người lao động đều mong muốn có một hệ sinh thái đổi mới có khả năng thúc đẩy công nghệ phát triển, nhưng cũng nhân lên các tác động tích cực đối với nền kinh tế từ những tiến bộ mới.

Trong bối cảnh kiến thức - một tài sản vô hình - đang đóng vai trò ngày càng quan trọng cho những thành công kinh tế, có lẽ chúng ta cũng phải thay đổi quan điểm về con đường sự nghiệp, lâu nay vốn được định hình là "học tập - làm việc - nghỉ hưu". Thay vào đó, người lao động sẽ phải xác định theo đuổi con đường học tập liên tục, suốt đời, với các chương trình nâng cao kỹ năng và đào tạo lại kỹ năng,...Và các chính sách thị trường lao động cũng cần chuyển trọng tâm từ tìm cách bảo vệ công việc hiện có sang nâng cao khả năng thay đổi công việc của chính người lao động.

Thời đại của điện thoại thông minh, nhà thông minh, xe thông minh,... chắc chắn sẽ có nhiều hứa hẹn. Hy vọng rằng với các chính sách thông minh, nền kinh tế thế giới có thể hướng tới một tương lai tăng trưởng mạnh mẽ và toàn diện hơn.