100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam: Tinh – gọn – mạnh để thích ứng truyền thông số

Nhân kỷ niệm 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), ngày 12/6, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Tọa đàm khoa học "100 năm ngày ra đời Báo Thanh niên – Tờ báo cách mạng đầu tiên của Việt Nam". 

Thạc sĩ Đoàn Hữu Hoàng Khuyên, Khoa Báo chí – Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ, sự xuất hiện của báo chí cách mạng đã làm cho nền báo chí ở Việt Nam thời Pháp thuộc xuất hiện tình trạng phân tầng: báo chí công khai và báo chí bí mật với những khác biệt rất lớn về nội dung, hình thức, phương pháp ấn loát, phát hành... Báo cách mạng xuất hiện cũng phá vỡ thế độc quyền về báo chí mà người Pháp đã cố gắng duy trì. Cái mới đã phát sinh trong lòng cái cũ, từ sau Cách mạng tháng Tám 1945, báo chí cách mạng ra hoạt động công khai, trở thành nền báo chí chính thống của nước ta cho tới nay.

Trao đổi về lịch sử báo chí Việt Nam, các đại biểu nhấn mạnh, di sản báo chí của Nguyễn Ái Quốc không chỉ đồ sộ về số lượng với hơn 2.000 bài viết, hàng trăm bút danh, nhiều thứ tiếng, mà còn là một nền móng tư tưởng bất di bất dịch cho nền báo chí cách mạng Việt Nam. Đó là ngòi bút không chỉ viết bằng trí tuệ và kiến thức, mà bằng cả trái tim của một người yêu nước, ý chí sắt đá của một chiến sĩ cách mạng và niềm tin không lay chuyển vào sức mạnh nhân dân.

Thông tin về việc chủ trương sắp xếp các cơ quan báo chí, ông Đỗ Quyết Thắng, Phòng Báo chí - Xuất bản, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, sau giai đoạn 1, Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện sắp xếp từ 40 cơ quan còn 19 cơ quan. Các cơ quan báo chí của Thành phố hoạt động tương đối ổn định, công tác chuyển đổi số được chú trọng và thực hiện mạnh mẽ; các đơn vị cũng chủ động sắp xếp, tinh gọn bộ máy. Tuy nhiên, một số cơ quan báo chí chuyển đổi mô hình hoạt động từ báo sang tạp chí còn lúng túng trong tổ chức bộ máy, tổ chức nội dung, hoạt động kinh tế; thực trạng báo hóa tạp chí chưa có giải pháp khắc phục triệt để; mặt khác, trong xu thế hiện nay, việc phát hành báo in khó khăn.

Tiếp tục thực hiện sắp xếp các cơ quan báo chí, ông Đỗ Quyết Thắng cho biết, định hướng sắp xếp của Thành phố là chỉ có một cơ quan chủ quản báo chí, nhằm thống nhất nguyên tắc quản lý, lãnh đạo (trừ báo của tổ chức tôn giáo, tạp chí khoa học của trường đại học). Cùng với đó, Thành phố thực hiện sắp xếp báo chí có lộ trình phù hợp, đồng bộ với sắp xếp với đơn vị hành chính. Trong đó, có thể sắp xếp đối với một số cơ quan có cùng tôn chỉ mục đích, đối tượng phục vụ; kết thúc hoạt động của đơn vị, ấn phẩm phụ, bản tin hoạt động không hiệu quả; tinh giản bộ máy quản lý và nhân sự theo hướng giảm thiểu các cấp trung gian, đề cao tính chuyên nghiệp.

Hàng loạt cơ quan báo chí trên cả nước đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc toàn diện, sáp nhập các loại hình, đổi tên gọi, tinh gọn bộ máy, chuyển đổi mô hình hoạt động. Trong khuôn khổ tọa đàm "Báo chí tinh – gọn – mạnh", đại diện các đài phát thanh truyền hình địa phương nhấn mạnh, việc sáp nhập, đổi tên, tổ chức lại bộ máy quan trọng, nhưng quan trọng hơn là cách đổi mới tư duy làm báo, bản lĩnh của người làm nghề trước yêu cầu mới. Từ câu chuyện đặt lại tên cho đến mô hình tổ hợp báo chí đa phương tiện, từ việc tinh giản nhân sự cho đến đào tạo phóng viên đa nhiệm thì mọi chuyển động đều đang đặt ra câu hỏi lớn là làm sao để tinh gọn nhưng không yếu đi mà phải mạnh hơn...

Cùng ngày, Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh (VTV9) phối hợp cùng một số đơn vị, tổ chức tọa đàm "Báo chí tinh – gọn – mạnh". Tại sự kiện, ông Từ Lương, Giám đốc Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, với chủ đề "Báo chí Việt Nam trên lộ trình tinh – gọn – mạnh", tọa đàm được kỳ vọng không chỉ mang tính thời sự, mà còn là diễn đàn chia sẻ để hướng tới sự phát triển của ngành báo chí trong giai đoạn phát triển mới. Đặc biệt, khi toàn ngành báo chí đang khẩn trương triển khai tinh giản bộ máy, tối ưu hóa nguồn lực thì bài toán kinh tế báo chí ngày càng trở nên cấp bách.

Khi tổ chức sắp xếp và đặt tên các cơ quan báo chí theo định hướng "Tinh - gọn - mạnh", cần giải quyết đồng bộ nhiều vấn đề để đảm bảo hiệu quả về mặt chính trị, pháp lý, nghiệp vụ và nhận diện công chúng. Trong đó, có thể kể đến một số vấn đề như thống nhất quy chuẩn đặt tên cơ quan báo chí sau sáp nhập; tên báo chí cần thể hiện rõ chức năng, phạm vi và cơ quan chủ quản; dễ nhận diện trên đa nền tảng; phù hợp với xu thế truyền thông số, cần tối ưu hóa cho tên miền internet, mạng xã hội, ứng dụng…