Ở nơi trẻ em được trao trọn niềm tin để sáng tạo

Chưa đầy 1 năm sau khi đoạt giải Khát vọng Dế Mèn lần 5 - 2024, tập tranh truyện Thư viện kỳ bí (NXB Phụ nữ Việt Nam, Ô cửa sách) của tác giả nhí Lê Sinh Hùng (14 tuổi) đến từ Đà Lạt, đã được ấn hành. Hơn cả một cuốn sách, đây còn là thành quả của một mô hình giáo dục đầy triển vọng

Được nuôi dưỡng từ không gian Ô cửa sách - dự án do chị Vũ Thị Thanh Tâm (mẹ của Hùng) sáng lập và vận hành từ năm 2018 - cuốn sách đã phản ánh quá trình nuôi dưỡng đam mê, từ đọc sách, khám phá thiên nhiên đến viết và xuất bản. Và không chỉ riêng Hùng, nhiều bạn nhỏ khác tại Ô cửa sách cũng đang có cơ hội viết nên những câu chuyện của chính mình.

Tin vào điều mình làm

Khi được xuất bản, Thư viện kỳ bí là niềm vui và sự tự hào của Hùng. Bởi đây là cuốn sách đầu tay em tự thực hiện từ việc viết truyện cho đến vẽ tranh minh họa. Từ bản thảo cho đến khi ra mắt, sách gần như không thay đổi về nội dung. Trong khi đó, phần hình ảnh được cải thiện chất lượng rõ rệt, các bản vẽ được hiệu chỉnh sắc nét, sinh động, không bị mờ, nhòe. Đây cũng là điều khiến Hùng tâm đắc nhất khi tập tranh truyện của mình đến tay độc giả.

Hùng tiết lộ, với mỗi cuốn sách bán ra, "Ô cửa sách" sẽ trao tặng 1 cuốn tương tự cho trẻ em khó khăn ít có điều kiện tiếp xúc với sách. Nguồn sách thiện nguyện này được hình thành từ tiền thù lao của tác giả và đội ngũ biên tập. "Đây là một cách để lan tỏa, khơi dậy niềm đam mê đọc sách ở mỗi bạn nhỏ. Bởi, việc xuất bản cuốn sách xuất phát từ ước muốn chia sẻ niềm vui đọc sách với mọi trẻ em" - Hùng bày tỏ.

Việc xuất bản Thư viện kỳ bí cũng tiếp thêm động lực để Hùng tiếp tục sáng tác. Từ một bản thảo đầu tay được công nhận, em nhận ra rằng những câu chuyện mình viết có thể tạo ra giá trị và lan tỏa thông điệp ý nghĩa... Hùng tiết lộ bí quyết sáng tác của mình: Đơn giản, ai cũng có thể viết sách nếu có đủ niềm tin vào điều mình làm.

Trải nghiệm nuôi dưỡng sáng tác

Thư viện kỳ bí càng trở nên đặc biệt khi đánh dấu sự trưởng thành của Hùng qua hành trình trải nghiệm tại "Ô cửa sách", không gian sáng tạo do chính mẹ của em, chị Vũ Thị Thanh Tâm, gây dựng.

"Hành trình cùng con là hành trình của niềm vui. Nếu chỉ có hai mẹ con, đôi khi có những vấn đề rất khó để trao đổi, vì việc quá gần gũi cũng khiến việc dạy con về những giá trị lớn lao như tình yêu thiên nhiên hay năng lượng bền vững trở nên không dễ dàng. Tôi cũng không thể dạy con hết mọi khía cạnh từ mỹ thuật, khoa học đến nhiều lĩnh vực khác" - chị Tâm chia sẻ - "Nhưng khi có "Ô cửa sách", với sự chung tay của nhiều thầy cô, phụ huynh và các bạn đồng trang lứa, con được tiếp cận với nhiều kiến thức hơn theo cách tự nhiên, thoải mái nhất".

Mẹ của Hùng cũng cho biết, sau khi tham gia "Ô cửa sách", nơi này đã trở thành một gia đình thực sự, không chỉ xuất bản sách cho con mà còn cho nhiều bạn nhỏ khác. Đặc biệt vào những ngày Hè, các con cùng nhau học tập, vui chơi, sinh hoạt như một gia đình lớn, gắn kết qua từng trang sách và những trải nghiệm chung.

 Như lời Hùng thành thực: "Ô cửa sách" có một lợi thế lớn khi đặt tại Đà Lạt, nơi các bạn nhỏ dễ dàng tiếp cận thiên nhiên. Bọn em thường xuyên được đi vào rừng, khám phá những địa điểm như Dinh 1, Vườn Quốc gia Bidoup - Núi Bà hay leo đỉnh Langbiang để tìm hiểu về môi trường. Chính những chuyến đi này giúp bọn con dễ dàng tìm thấy nguồn cảm hứng từ thiên nhiên và từ chính thành phố Đà Lạt. Mẹ Tâm và các cô ở "Ô cửa sách" luôn tạo điều kiện để bọn con có nhiều trải nghiệm nhất có thể".

Chị Tâm cũng cho biết thêm, sau mỗi chuyến đi, đâu đó trong những tác phẩm của các con lại thấp thoáng dấu ấn của hành trình ấy. Một người các con từng gặp, một khung cảnh từng chứng kiến cũng có thể trở thành nguồn cảm hứng cho một câu chuyện.

Chẳng hạn, sau khi đến đồi thú Kim Ngân, nhìn thấy bức tượng người khổng lồ có vết khuyết trên ngực, bé Như Ý (lớp 8) đã sáng tác Đám trẻ ở vùng đất sương mù. Rồi lần đi Langbiang, trời đổ mưa khi cả nhóm đang trên đường về, Như Ý liền viết những bài thơ đầy cảm xúc về đám trẻ đi dưới cơn mưa núi.

Còn nữa, từ những chuyến đi đến Nhà máy điện gió Cầu Đất, bé Ngọc Anh đã sáng tác Sẻ con tìm tổ, kể về hành trình của một chú sẻ nhỏ bên những cánh quạt gió. Những trải nghiệm trong Vườn quốc gia Bidoup - Núi Bà cũng mở ra vô số câu chuyện về thiên nhiên hoang dã. Hay khi một cô giáo dạy vẽ mới đến, có bạn nhỏ đã lấy cảm hứng từ đó để viết nên câu chuyện về cô.

"Có thể thấy, cảm hứng của các con đến từ những điều gần gũi và chân thực nhất. Cứ mỗi chuyến đi về, lại có những tác phẩm ra đời. Một hành trình trải nghiệm có thể mang lại nhiều câu chuyện khác nhau, mỗi câu chuyện là một mảnh ghép của những gì các con đã nhìn thấy, cảm nhận và lưu giữ" - chị Tâm cho hay.

Trao trọn niềm tin

Không chỉ dừng lại ở việc truyền cảm hứng sáng tác, "Ô cửa sách" còn tạo dựng một môi trường nơi trẻ em được đặt trọn niềm tin và trao quyền sáng tạo để phát huy khả năng sáng tác của mình.

Chị Tâm cho hay: "Chúng tôi luôn luôn lặp đi lặp lại với các con một tinh thần rằng: Các con là những người bình thường, nhưng được trao trọn niềm tin. Chỉ cần các con tin vào điều mình làm và điều đó có ích cho mọi người, thì các cô sẽ luôn ủng hộ".

Người sáng lập "Ô cửa sách" cho rằng, chính sự cổ vũ này đã giúp các bạn nhỏ có niềm tin vào bản thân. Thay vì gọi các con là những đứa trẻ tài năng hay đặc biệt - điều mà chính các em có thể không tin vì luôn thấy xung quanh có người giỏi hơn - thì đôi khi chỉ cần một câu nói đơn giản: "Cô tin con, con cứ tiếp tục suy nghĩ đi..." lại có sức mạnh lớn hơn. Theo chị, chính sự tin tưởng và khích lệ ấy đã trở thành động lực để mỗi đứa trẻ chạm đến ước mơ của mình.

Tuy nhiên, đặt niềm tin không chỉ dừng lại ở lời nói, mà còn cần những cơ hội thực tế. Từ một dự án khuyến đọc, "Ô cửa sách" đã từng bước phát triển thành một không gian đào tạo tác giả nhí và hiện nay đang vận hành một công ty xuất bản sách dành cho trẻ em. Theo chị Tâm, việc xây dựng một hệ sinh thái bền vững cho sáng tác không chỉ giúp các con có cơ hội xuất bản sách mà còn hướng đến sự tự chủ trong vận hành, tạo nền tảng phát triển lâu dài.

Cụ thể, bắt đầu từ một lớp đọc sách và thư viện cộng đồng, "Ô cửa sách" không chỉ xuất bản sách cho các bạn nhỏ mà còn mở một nhà sách, giúp các em tiếp cận nhiều đầu sách đa dạng hơn. Đặc biệt, trẻ không chỉ là độc giả mà còn trực tiếp tham gia vào quá trình lan tỏa văn hóa đọc, từ việc viết bài đánh giá, giới thiệu sách đến cộng đồng.

Hiện nay, dự án tiếp tục mở rộng với việc thành lập một công ty giáo dục và xuất bản, hướng đến một mô hình bền vững để vừa phát triển văn hóa đọc, vừa tạo điều kiện cho các tác giả nhí thực hiện ước mơ của mình.

Dù vậy, 1 trong những thách thức lớn nhất hiện nay của Ô cửa sách là vấn đề tài chính. Chị Tâm cho biết, hoạt động đào tạo hoàn toàn không thu phí, trước đây từng nhận được một số nguồn tài trợ từ các dự án về môi trường và năng lượng bền vững, nhưng năm nay nguồn hỗ trợ này không còn, khiến việc duy trì dự án trở nên khó khăn.

Cũng theo chị Tâm, "hướng đi bền vững nhất là phải tự nuôi sống được mình", nghĩa là công ty cần vận hành tốt, làm sách và kinh doanh sách hiệu quả để có nguồn thu duy trì hoạt động đào tạo. "Chúng tôi phải làm sao để tác phẩm của các con bán được, việc kinh doanh sách vận hành tốt thì mới có nguồn vốn bền vững để tiếp tục phát triển dự án" - chị nhấn mạnh.